Autoridade Bankária no Pagamentus Timór-Leste nian

Husi Wikipédia, ensiklopédia livre
(Redirecionado de ABP)

Autoridade Bankária no Pagamentus Timór-Leste nian/Banku Sentrál (ABP) iha banati ida kleaán baá regulasaun sistema monetáriu ho finanseiru rai ida ho hanoin atu hametin estabilidade ekonómika ho finanseira nebeé deit hodi garante dezenvolvimentu ekonomia ida nebeé fó beran ba populasaun Timór Lorosa'e oan tomak, fó biban ba ema hotu atu hakaás aán, lais liu mak karik bele sustenta aán, husi beran dezenvolvimentu emar liu, karik kiak ida wuituan.

Iha hanoin ida neé, katak ABP halaó hela funsaun ke dala barak munu ba entidade ruma ho tipu ida neé, liu-liu ba implementasaun ou atu halaó polítika monetária ho kambiál lolos ho hakarak tuan ida, atu bele iha rezultadu oin-oin nia laran, hodi hametin estabilidade sasan nia folin. Iha prátika, dala ruma, funsaun sira neé uituan liu wainhira iha faktu katak rai ida laiha osan rasik, uza hanesan osan nasionál mak dólar amerikanu uluk iha tinan 2000. ABP tuku tiha ona osan besi Timór-Leste nian rasik nebe bele sura hamutuk iha dólar amerikanu nia let.

Istória[edita]

ABP ne’e mai husi Central Payments Office (CPO) -- gabinete sentral pagamentus nian --, Aministrasaun UNTAET mak hahú, nebe mak halao administrasaun ba Timór-Leste kedas iha Outubru 1999 toó 20 de Maiu 2002. ABP uluk hahú iha 30 de Novembru 2001.

Tuir regulamentu ne’be mak hamosu, tuir lolos Knu’a ida ne’e dirije a’as liu husi konsellu administrasaun ida neb’e mak hari husi elementu emar na’in hitu i mos governadór mak presidi, maibe gestaun oras ne’e hala’o husi diretór jeral ida, ikus liu knar ida ne’e Sr. Abraão de Vasconselos maka halo’o.

Ikus ne’e diresaun husi ABP ida ne’e,hala’o husi konsellu administrasaun kiik oan ida presidi husi diretór jeral hamutuk ho diretór sira husi departamentu prinsipál rua husi banku sentrál ida, mak supervisaun sistema finanseiru ho pagamentus nian.

ABP hetan belun boot/diak ho banku sentrál sira iha rejiaun nebe Timór-Leste iha nia Let, hanesan mos ho rai sira nebe ninia emar husi rai sira neb’e husi Komunidade Rai neb’e Koa’lia lia-Portugés (CPLP), nebe Timór-Leste hanesan elementu ikus.

Ligasaun ba li'ur[edita]