Saltar para o conteúdo

UMA LISAN IHA TIMOR-LESTE

Husi Wikipédia, ensiklopédia livre

Kultura iha Timor-Leste, ninia hun maka uma lisan ka uma lulik ka uma adat ka knua.

Uma Lisan iha ninia sentidu katak simbolu ida ba familia bo'ot ida, sai hanesan familia nia Hun, Abut no Sanak sira.

Uma Lisan iha Timor-Leste nian la hanesan ho uma sira seluk iha nasaun seluk, ne'ebe sempre halao serimonia ritual hodi hasae sakrifisiu no husu tulun matak malirin ba buat ne'ebe sira fiar hanesan Fatuk Lulik, Ai-Lulik ka Be Lulik, ho mos sai hanesan fatin ida hodi bele komunika ho sira nia Bei'ala sira.

Tuir Timor'oan nia fiar, uma lulik konsidera hanesan igreja natureza, no sai hanesan uma ba Matebian sira. Sosiedade sira tauk tebes atu kontra sira nia uma lisan ka uma lulik no konsidera hanesan Maromak segundo.

Jerasaun sira nebe maka fuik husi sira nia Uma Lulik, la respeita nia kultura maka ninia lia nain sira sei "Silu tohar hanesan silu tohu, sei ta fera hanesan ta hudi", tamba ne maka Maioriamente Timor'oan barak maka sei moris no adapta hela ho kultura Timor-Leste.

Iha razaun seluk, ohin loron Timor'oan barak ne'ebe sei hamtauk no respeita nafatin idak-idak nia kultura maka "Kultura maka lori ita ba ukun rasik'an ".

Iha tempo Invazaun ,maioriamente Timor'oan ne'ebe luta ba funu sei ba vizita sira nia uma lulik hodi hasae sakrifisiu no husu matak malirin atu bele tulun sira husi terus no susar nebe sei hasoru, tamba ne hamosu historia barak husi funu nain sira ne'ebe sai hanesan herio ba nasaun hodi konta tuir tempo funu nia laran no mos hetan tulun husi Beiala sira.

Ho razaun hirak ne'ebe temi no mos la konsegue temi maka konklui deit katak Timor'oan maioria sei riku ho kultura no uma lisan oin-oin ne'ebe Bei-Ala sira husik ba jerasaun ba jerasaun atu kontinua halulik sasan lulik ne'ebe sira tau hela.