Austrália

Husi Wikipédia, ensiklopédia livre
Commonwealth of Australia
Komunidade Austrália nian     
Bandeira Austrália nian Brazaun Austrália nian
Lian ofisiál Inglés
Sidade kapitál Kamberra
Liurai feto Elizabet II
Governador jerál Peter Cosgrove
Primeiru ministru Anthony Albanese
Área
 - Total
 - % bee
6 boot liuhotu
7.686.850 km²
1%
Populasaun


 - Total (2001)
 - Densidade

53 boot liuhotu


20.180.878
2/km²

Independénsia
Lei Konstituisaun
Estatutu Westminster nian
Australia Act
Reinu Naklibur:
1 Janeiru tinan 1901
11 de Dezembru tinan 1931
3 Marsu tinan 1986
Osan Dólar australianu
Fuzo horáriu UTC +8 ba +11
Inu nasionál Advance Australia Fair
Kódigu Internet .au
Kódigu telefóniku 61

Rai Austrália (naran ofisiál Komunidade Austrália nian) maka rai boot liuhotu Oseania nian, ne'ebé okupa nusa Austrália hotu nian no nusa oioin viziñu, hanesan Tazmánia. Kontinente-nusa, hela iha Oseanu Índiku, ba tasi-mane no loromonu, Tasi Timór, Tasi Arafura e Estreitu Torres, a norte, e Tasi Ahu-Ruin no Tasi Tazmánia, ba lorosa'e. Rai mós iha fronteira tasi ho Indonézia, Timór Lorosa'e no Papua Giné Foun, ba tasi-feto, no ho territóriu fransés da Kaledónia Foun, ba lorosa'e, no Zelándia Foun ba sudeste . Kapitál: Kamberra.

Istória[edita]

Rai-Austrália halo parte kontinente foun liuhotu mundu nian - a Oseania. Maske aboríjene hela iha rai liuduké tinan 40 000, nia sékulu rua ikus de'it ne'ebé ema europeu hahú ninia kolonizasaun.

Europeu sira la tau kontinente ne'ebá iha sira-nia mapa mundu leten. Portugés no olandés sira nunka fó konsiderasaun ida ba kolonizasaun Austrália nian, maibé iha tinan 1770, espedisaun sientífika ida hosi Kapitaun britániku James Cook komesa esplorasaun no kolonizasaun kontinente nian.

Britániku sira hakiak sira-nia kolónia uluk iha rai-Austrália tinan 1788, ne'ebé naran Gales Foun Súl (New South Wales). Gales Foun Súl ne'e nakfahe iha kolónia seluk, hanesan Queensland, Vitória no Tazmánia. Parte seluk Austrália nian nakfahe iha kolónia Austrália Loromonu no Austrália Tasi-Mane.

Iha tinan 1901, kolónia neen iha rai-Austrália naklibur nu'udar federasaun naran Komunidade Austrália nian (Commonwealth of Australia).

Polítika[edita]

Rai-Austrália monarkia konstitusionál ho rejime parlamentarista. Liurai-feto Reinu Naklibur nian, Isabel II, mós Liurai-feto Austrália nian. Governadór jerál reprezenta Liurai-feto , maibé ema barak iha rai apoia repúblika ida, ho Prezidente australianu nu'udar xefe estadu Austrália nian.

Primeiru ministru maka xefe governu Austrália nian. Nia líder partidu ka koalizaun boot liuhotu iha Kámara Reprezentante sira nian, kámara kraik Parlamentu federál nian. Senadu maka kámara leten. Iha Senadu, estadu ida-ida iha númeru hanesan de'it senadór sira nian, maibé iha Kámara Reprezentante sira nian, estadu boot liu iha deputadu sira liu duké estadu ki'ik liu.

Estadu no Territóriu sira[edita]

Rai-Austrália Austrália federasaun nakfahe iha estadu neen no territóriu rua (Territóriu Kapitál Australianu no Territóriu Tasi-Feto).

Estadu sira naran Estadu nian iha lia-inglés Sidade kapitál
Austrália Tasi-Mane South Australia Adelaide
Austrália Loromonu Western Australia Perth
Nova Galés Súl New South Wales Sidni
Queenslanda Queensland Brisbane
Tazmánia Tasmania Hobart
Vitória Vitória Mélburn|


Territóriu sira Kapitál Naran Territóriu nian iha lia inglés
Território da Capital da Austrália Kamberra (Canberra) Australian Capital Territory
Território do Norte Darvín (Darwin) Northern Territory


Oséania
Austrália | Fijí | Indonézia | Kiribás | Marianas Nusar | Mikronézia | Naurú | Palau | Papua-Giné Foun | Samoa | Tonga | Tuvalu | Vanuatu | Zelándia Foun