Naran natál nian iha lian barak

Husi Wikipédia, ensiklopédia livre

Liafuan tetun Natál mai husi liafuan portugés Natal ne'ebé mai husi lia-latin no signifika moris-mai. Uluk povu Anglo-Saksaun bolu naran geol (Yule).[1] ba Natál. Lia-Indonézia mós uza liafuan Natal ne’ebé sira simu husi navegadór portugés sira. Liafuan inglés "Christmas" ne’e kontrasaun ne’ebé katak Misa Natál nian. Liafuan modernu ne’e mosu husi ingles médiu Christemasse no inglés antigu Cristes mæsse, espresaun ne’ebé rejista ba dala uluk iha 1038.[1]

Liafuan ne'ebé uza hodi temi Natál iha lian españól (navidad), fransés (noël), italianu (natale), no katalaun (nadal), hanesan mós portugés (natal), refere ba Natividade ka selebrasaun Jezús Moris-mai nian.

Liafuan inglés Christmas dala balu ema habadak ba Xmas, no abreviatura ne'e mós iha Istória naruk ida.[2] Iha versaun dahuluk iha lian gregu husi Testamentu Foun, letra Χ (chi), maka letra primeiru iha liafuan Kristu (Χριστός). Hori sékulu XVI nia klaran letra Χ ne'e, ka letra X husi alfabetu latinu, ema uza nu'udar abreviatura ba Kristu.[3]

Naran iha lia-alemaun[edita]

La hanesan liafuan iha españól ka fransés ka italianu ka katalaun ka portugés, liafuan lia-alemaun nian, Weihnachten, signifika "kalan lulik," enkuantu olandés sira bolu naran Kerstmis ka Kerst.

Iha tinan 1170 ema ida hakerek uluk "Weihnachten": „diu gnâde diu anegengete sih an dirre naht: von diu heizet si diu wîhe naht.“ („Die Gnade (maromak nian) mai ba ami/ita iha kalan ne'e: nu'u ne'e naran kalan nian agora Weihnacht.“) (Lit.: J. Kelle 1858).

Parte uluk liafuan nian, weih bele mai ba weich = lulik (alemaun foun: heilig), gutisca weihs, alemaun tuan wîh, alemaun balu wîch.

Maibé mós parte daruak liafuan nian bele mai tuan tebetebes. Tacitus hakerek iha Germania, parte 11: nec dierum numerum, ut nos, sed noctium computant (sira la sura loron sira, hanesan ita, maibé sira sura kalan sira).



  1. 1,0 1,1 "Christmas", The Catholic Encyclopedia, 1913.
  2. Bratcher, Dennis. "The Christmas Season" The Voice, CRI/Voice, Institute, 2006.
  3. Oxford English Dictionary Archived 2008-10-06 iha Wayback Machine.